Lift za gubilište

 

Ascenseur pour l'échafaud (sh. Lift za gubilište ili Dizalo za stratište) je francuski crno-bijeli kriminalistički film snimljen u režiji Louisa Mallea, kome je predstavljao režijski debi, i premijerno prikazan početkom 1958. godine, danas poznat kao jedno od najznačajnijih ostvarenja kriminalističkog žanra 1950-ih.

Predstavlja adaptaciju istoimenog romana Noëla Calefa. Protagonist, čiji lik tumači Maurice Ronet, je Julien Tavernier, bivši padobranac i veteran ratova Indokini i Alžiru, koji odluči ubiti Simona Caralu, bogatog industrijalca, svog šefa i supruga svoje ljubavnice Florence (čiji lik tumači Jeanne Moreau), i tu svrhu, isplanira savršen zločin, pri čemu smrt njegove žrtve namjesti da izgleda kao samoubistvo. Radnja prikazuje kako se plan izjalovi kada Julien, nakon što je ubio svoju žrtvu, igrom slučaja ostane zaglavljen u liftu, te tako pokreće niz događaja koji će ga učiniti optuženikom za drugi zločin.

Lift za gubilište je kritičare impresionirao time što je Malle istovremeno koristio motive i ikonografiju američkog film noira, dok mu je istovremeno dao vlastiti autorski stil. To se prije svega odnosilo na sumornu atmosferu pariških ulica noću, koju je snimio direktor fotografije Henri Decaë, ali i poseban pečat dala jazz muzika koju je napisao Miles Davis, i koja je poslije izdana kao jedan od najpopularnijih albuma u njegovoj karijeri. Dio kritičara je Malleove narativne tehnike i montažu povezao sa onima koji će uskoro postati zaštitni znak Novog vala. Posebne je, pak, pohvale dobila Jeanne Moreau, kojoj je upravo nastup u Liftu za gubilište dao status jedne od najvećih francuskih filmskih zvijezda svog vremena.

• Elevator to the Gallows na sajtu IMDb
• Lift za gubilište na Rotten Tomatoes-u (en)
• Elevator to the Gallows na AllMovie-u (en)
• "Louis Malle on the Ground Floor" essay Arhivirano 2008-05-13 na Wayback Machine-u by Terrence Rafferty at The Criterion Collection