Znicz olimpijski
Ten artykuł dotyczy atrybutu i symbolu olimpijskiego. Zobacz też: Znicz olimpijski – polski film z 1969 roku. |
Znicz olimpijski – znicz, który jest zapalany w dzień rozpoczęcia igrzysk olimpijskich. Znicz zapala ostatni uczestnik (czasami może to być grupa osób) sztafety biegnącej z ogniem olimpijskim zapalonym tradycyjnie w Olimpii od promieni słonecznych. Znicz pozostaje zapalony aż do końca igrzysk olimpijskich.
Historia
Starożytne igrzyska olimpijskie
Na czas starożytnych igrzysk olimpijskich w Olimpii zapalano ogień za pomocą promieni słonecznych skupionych przez zwierciadło[1]. Płomień palił się na ołtarzu Hestii, ogień zapalano również na ołtarzach Zeusa i Hery[1]. Zapalaniu ognia nie towarzyszyła żadna ceremonia[2][3]. Ogień symbolizował czystość, prawdę, światło i wiedzę[2].
Nowożytne igrzyska olimpijskie
Po raz pierwszy znicz olimpijski pojawił się na igrzyskach w Amsterdamie w 1928[4].
Od 1936 roku płomień olimpijski na igrzyska letnie zapalany jest za pomocą promieni słonecznych skupionych przez paraboliczne zwierciadło na stadionie w Olimpii[4]. Stamtąd jest on przenoszony przez olimpijską sztafetę do miejsca rozgrywania igrzysk w danym roku[4]. Zwyczaj ten został zapoczątkowany przed Letnimi Igrzyskami Olimpijskimi w Berlinie w 1936 roku z inicjatywy niemieckiego działacza sportowego Carla Diema (1882–1962)[4].
W 1952 i 1960 roku płomień olimpijski na igrzyska zimowe został zapalony od ognia w piecu w domu norweskiego skoczka narciarskiego Sondre Norheima w Morgedal[4]. W 1956 roku płomień na igrzyska zimowe w Cortinie d’Ampezzo został zapalony w Świątyni Jowisza w Rzymie[4]. Od 1964 roku płomień olimpijski na igrzyska zimowe zapalany jest również w Olimpii[4]. W 1994 roku jednak, przed igrzyskami w Lillehammer drugi płomień został zapalony ponownie w Morgedal[4].
Kilkakrotnie ceremonii zapalenia znicza nadawano symboliczny charakter, celem podkreślenia ideałów olimpijskich. Podczas igrzysk w Tokio w 1964 znicz zapalił Yoshinori Sakai, urodzony w dniu zrzucenia bomby atomowej na Hiroszimę[5]. W 2000 w Sydney znicz zapalała Aborygenka Cathy Freeman[5].
Lista osób, które zapalały znicz olimpijski
Poniższa lista została stworzona na podstawie informacji o nowożytnych igrzyskach olimpijskich 1896–2014 w encyklopedii PWN[6] oraz na stronach Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego[5]:
rok | letnie/zimowe | osoba |
---|---|---|
1928 | letnie | bez ceremonii[6] |
1932 | letnie | bez ceremonii[6] |
1936 | letnie | Fritz Schilgen[5] |
1948 | letnie | John Marks[5] |
1952 | zimowe | Eigil Nansen[7] |
1952 | letnie | Hannes Kolehmainen[5] Paavo Nurmi[5] |
1956 | zimowe | Guido Caroli[7] |
1956 | letnie | Melbourne: Ron Clarke[5] Sztokholm: Hans Wikne, Karin Lindberg i Henry Eriksson[5] |
1960 | zimowe | Ken Henry[7] |
1960 | letnie | Giancarlo Peris[5] |
1964 | zimowe | Joseph Rieder[7] |
1964 | letnie | Yoshinori Sakai[5] |
1968 | zimowe | Alain Calmat[7] |
1968 | letnie | Norma Enriqueta Basilio de Sotelo[5] |
1972 | zimowe | Hideki Takada[7] |
1972 | letnie | Günther Zahn[5] |
1976 | zimowe | Josef Feistmantl[7] Christl Haas[7] |
1976 | letnie | Sandra Henderson[5] Stéphane Préfontaine[5] |
1980 | zimowe | Charles Kerr[7] |
1980 | letnie | Siergiej Biełow[5] |
1984 | zimowe | Sandra Dubravčič[7] |
1984 | letnie | Rafer Johnson[5] |
1988 | zimowe | Robyn Perry[7] |
1988 | letnie | Sohn Kee-chung[5] Kim Won-Tak[5] Sohn Mi-Chung[5] |
1992 | zimowe | Michel Platini[7] François-Cyrille Grange[7] |
1992 | letnie | Antonio Rebollo[5] |
1994 | zimowe | książę Haakon[7] |
1996 | letnie | Muhammad Ali[5] |
1998 | zimowe | Midori Itō[7] |
2000 | letnie | Cathy Freeman[5] |
2002 | zimowe | Drużyna USA w hokeju na lodzie, mistrzowie olimpijscy z 1980[7] |
2004 | letnie | Nikolaos Kaklamanakis[5] |
2006 | zimowe | Stefania Belmondo[7] |
2008 | letnie | Li Ning[5] |
2010 | zimowe | Catriona Le May Doan[7] Nancy Greene[7] Wayne Gretzky[7] Steve Nash[7][a] |
2012 | letnie | Callun Airlie[5] Jordan Duckitt[5] Desiree Henry[5] Katie Kirk[5] Cameron MacRitchie[5] Aidan Reynolds[5] Adelle Tracey[5] |
2014 | zimowe | Irina Rodnina[7] Władisław Trietjak[7] |
2016 | letnie | Vanderlei de Lima[8] |
2018 | zimowe | Kim Yu-na |
2020 | letnie | Naomi Ōsaka[9] |
2022 | zimowe | Zhao Jiawen Dinige’er Yilamujiang |
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Catriona Le May Doan zapaliła znicz dopiero podczas ceremonii zamknięcia igrzysk. Podczas ceremonii otwarcia doszło do awarii i ramię, które miała zapalić Catriona Le May Doan nie wysunęło się. 15 minut po rozpaleniu znicza w BC Place Stadium Wayne Gretzky zapalił drugi znicz w centrum Vancouver.
Przypisy
- ↑ a b IOC: The Olympic Torch relay. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
- ↑ a b Philip Barker: Story of the Olympic Torch. Amberley Publishing Limited, 2012. ISBN 978-1-4456-1028-3. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
- ↑ Waldo E. Sweet: Sport and Recreation in Ancient Greece: A Sourcebook with Translations. Oxford University Press, 1987, s. 9. ISBN 978-0-19-536483-5. [dostęp 2016-08-08]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h John Grasso, Bill Mallon, Jeroen Heijmans: Historical Dictionary of the Olympic Movement. Rowman & Littlefield, 2015, s. 436. ISBN 978-1-4422-4860-1. [dostęp 2016-08-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af IOC: Torches and Torch Relays of the Olympic Summer Games from Berlin 1936 to Rio 2016 Reference document. April 2016. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
- ↑ a b c Olimpijskie igrzyska – Nowożytne igrzyska olimpijskie 1896–2014, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2016-08-21] .
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w IOC: Torches and Torch Relays of the Olympic Winter Games from Oslo 1952 to Sochi 2014 Reference document. November 2014. [dostęp 2016-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-22)]. (ang.).
- ↑ IOC: Olympic Torch Relay reaches the finishing line. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
- ↑ WTA Staff: Tokyo 2020: Osaka becomes the first tennis player to light the Olympic Cauldron. Women’s Tennis Association, 2021-07-23. [dostęp 2021-07-23]. (ang.).
Linki zewnętrzne
Zobacz hasło znicz olimpijski w Wikisłowniku |
Zobacz multimedia związane z tematem: Znicz olimpijski |
- Polski Komitet Olimpijski: Znicz olimpijski. [dostęp 2016-08-21].
- p
- d
- e
- MKOl
- Karta Olimpijska
- Ślubowanie
- Medal olimpijski
- olimpiada
- Wikimedia Commons
- Wikicytaty
- ↑ Odbyły się w 2021
- Britannica: topic/Olympic-flame
- Universalis: jeux-olympiques-le-relais-de-la-flamme-olympique