Plac Wielkopolski w Poznaniu
| Ten artykuł od 2022-08 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji. Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Stare Miasto | |
Widok z wieży Zamku Królewskiego | |
Państwo | Polska |
---|---|
Miejscowość | Poznań |
Poprzednie nazwy | plac Sapieżyński (?–1945) |
Położenie na mapie Poznania | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |
52°24′38,0″N 16°55′53,0″E/52,410556 16,931389 |
Plac Wielkopolski w Poznaniu (daw. plac Sapieżyński) – rozległy, prostokątny plac położony na terenie dawnego przedmieścia Glinki, na północ od Góry Przemysła na Starym Mieście w obrębie osiedla administracyjnego Stare Miasto. Ma powierzchnię 1,54 hektara[1].
Historia
Od czasów średniowiecznych przedmieście Glinki stanowiło teren cegielniany. W XVII i XVIII wieku funkcjonowała tu strzelnica bractwa kurkowego. W 1786 Jan Geisler nabył ten teren i otworzył jedną z pierwszych kawiarni w Poznaniu. Później ziemie te kupili Sapiehowie, co przyczyniło się do powstania nazwy plac Sapieżyński, po 1945 zmienionej na obecną. W 1800 nastąpiła regulacja placu. Do 1876 w południowej części istniał staw na spiętrzonej Bogdance (dziś płynie w kanale pod placem[2]). Był on pozostałością po młynie Krotochwila. Dziś jest tu zagospodarowany skwer. Plac był główną areną zdarzeń podczas rozruchów głodowych w 1847[3].
Plac stanowił miejsce spotkań gejów, tzw. pikietę[4].
Współczesność
Obecnie większą część placu zajmuje targowisko, codziennie licznie odwiedzane przez Poznaniaków. Wokół targowiska ułożone torowiska tramwajowe tworzą pętlę, używaną wyłącznie w sytuacji awarii lub czasowych zmian w ruchu. Zabytkowa zabudowa wokół placu została w większości całkowicie zniszczona podczas II wojny światowej, ostała się tylko jedna kamienica z początku XX wieku oraz pruski budynek Archiwum Państwowego, dawniej Sądu Nadziemskiego (1879-1882). Reszta pochodzi z lat 1953-1955, kiedy to spójną koncepcję architektoniczną placu opracowali i zrealizowali architekci: Stefan Słoński, Leszek Klause, Henryk Błaszkiewicz i Henryk Kara[5]. Historyczny układ placu, a zwłaszcza jego połączenie z dzielnicą Św. Wojciech został zniszczony w latach 70. XX wieku na skutek budowy ulicy Solnej w ramach powstającej wtedy Trasy Chwaliszewskiej (obecnie I rama komunikacyjna).
Liczba taksonów drzew jest w obrębie placu większa niż krzewów (2016)[1].
Architektura socrealistyczna
Obecną, socrealistyczną zabudowę wybrano w drodze konkursu architektonicznego na zabudowę placu oraz przyległej ulicy Działowej. Projekty prezentowano na Regionalnym Pokazie Architektury w Poznaniu w 1952 i w warszawskiej Zachęcie w 1953 (I Krajowa Narada Architektów). Całość założenia zrealizowano w latach 1953-1956, w oparciu o skromne normatywy, co zaowocowało ciasnymi i mało funkcjonalnymi mieszkaniami. Docelowo architektura placu miała łączyć stary Poznań z nowym, a więc zastosowano w elewacjach liczne detale o charakterze historyzującym. Autorami koncepcji byli: Stefan Słoiński, Henryk Błaszkiewicz, Henryk Kara oraz Leszek Klause[6].
Komunikacja miejska
Przez obszar placu przebiega dwutorowa trasa tramwajowa oraz okazjonalnie użytkowana pętla. Północnym skrajem, w ciągu ulicy Wolnica, wytyczono przebieg linii autobusowych kursujących na zlecenie Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu. Według stanu na 2 listopada 2021 r.[7] są to następujące połączenia:
- linie tramwajowe
- dzienne
- 3 Franowo ↔ Lechicka/Naramowicka
- 8 Górczyn PKM ↔ Miłostowo
- 13 Junikowo ↔ Starołęka PKM
- 16 Franowo ↔ Osiedle Sobieskiego
- 17 Ogrody ↔ Starołęka PKM
- 36 Osiedle Sobieskiego ↔ Plac Wielkopolski (linia specjalna na czas przebudowy ulicy Święty Marcin i Alei Marcinkowskiego[8])
- nocne[9]
- dzienne
- linie autobusowe
Przez plac kursuje także sezonowo (od maja do września) linia turystyczna 0 o trasie Zajezdnia Madalińskiego → Muzeum Głogowska[b] → plac Wielkopolski → Zajezdnia Madalińskiego, obsługiwana zabytkowym taborem.
Uwagi
- ↑ Wybrane kursy w niedziele i święta do przystanku Plewiska/Straż Pożarna
- ↑ Wybrane kursy do muzeum znajdującego się na terenie zajezdni przy ulicy Głogowskiej
Przypisy
- ↑ a b Bożena Łukasik, ZRÓŻNICOWANIE FORM I UKŁADÓW ZIELENI NA POZNAŃSKICH PLACACH MIEJSKICH, w: TOPIARIUS STUDIA KRAJOBRAZOWE, wydanie monograficzne, tom 1, Rzeszów, 2016, s. 238, 242, ISBN 978-83-63359-18-8
- ↑ PawełP. Szumigała PawełP., PiotrP. Urbański PiotrP., Tożsamość miejsca w krajobrazie kulturowym miasta Poznań – odbudowa Zamku Królewskiego Przemysła II [online], s. 65 .
- ↑ Lech Trzeciakowski, O pyrze potocznie zwanej ziemniakiem lub kartoflem, w: Kronika Miasta Poznania, nr 4/2003, ss.131-133, ISSN 0137-3552
- ↑ BartoszB. Żurawiecki BartoszB., Ojczyzna moralnie czysta. Początki HIV w Polsce, 2023, s. 67, ISBN 978-83-8191-794-0 (pol.).
- ↑ Projekt - Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów 1945-2005, HenrykH. Marcinkowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2013, s. 106, ISBN 978-83-7768-069-8, OCLC 871701842 .
- ↑ Atlas architektury Poznania, JanuszJ. Pazder (red.), AleksandraA. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 307, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366 .
- ↑ Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu: Mapa sieci połączeń ZTM Poznań. ztm.poznan.pl, 2021-11-02. [dostęp 2021-11-04]. (pol. • ang.).
- ↑ Nowy łuk dla tramwajów na pl. Wiosny Ludów. Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, 2021-03-12. [dostęp 2021-11-04]. (pol.).
- ↑ a b Mapa sieci połączeń nocnych ZTM Poznań [PDF] [online], Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu, 2 listopada 2021 [dostęp 2021-11-04] (pol. • ang.).
Bibliografia
- Poznań - atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8
- Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz, Poznań od A do Z, wyd. KAW, Poznań, 1986, ss.107-108, ISBN 83-03-01260-6
- System Informacji Miejskiej na Placu
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia socrealistycznej zabudowy placu
- p
- d
- e
Obszary Systemu Informacji Miejskiej |
|
---|---|
Osiedla mieszkaniowe | |
Atrakcje turystyczne | |
Teatry | |
Kina | |
Miejsca kultu religijnego |
|
Targowiska |
|
Stacje kolejowe |
- Wikiprojekt:Poznań