Nobel (pierwiastek)

Ten artykuł dotyczy pierwiastka chemicznego. Zobacz też: inne znaczenia słowa „Nobel”.
Nobel
mendelew ← nobel → lorens
Yb
↑
No
↓
Upb
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
102
No
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.

nobel, No, 102
(łac. nobelium)

Grupa, okres, blok

–, 7, f

Stopień utlenienia

II, III

Właściwości metaliczne

aktynowiec

Masa atomowa

[259][1][a]

Numer CAS

10028-14-5

PubChem

24822

Właściwości atomowe
Konfiguracja elektronowa

[Rn]5f147s2

Zapełnienie powłok

2, 8, 18, 32, 32, 8, 2
(wizualizacja powłok)

Elektroujemność
• w skali Paulinga
• w skali Allreda


1,3
1,2

Najbardziej stabilne izotopy
izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r.
253No {syn.} 1,7 min w.e. 3,200 253Md
253No {syn.} 1,7 min α 8,440 249Fm
255No {syn.} 3,1 min w.e. 2,012 255Md
255No {syn.} 3,1 min α 8,445 251Fm
259No {syn.} 58 min w.e. 0,500 259Md
259No {syn.} 58 min α 7,910 255Fm
Niebezpieczeństwa
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji
według kryteriów GHS są niedostępne.
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Nobel (No, łac. nobelium) – pierwiastek chemiczny, aktynowiec. Nazwa pochodzi od nazwiska chemika Alfreda Nobla. Pierwszy raport z syntezy tego pierwiastka, który nie budzi żadnych kontrowersji, pochodzi z 1966 roku i opisuje syntezę wykonaną w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Dubnej (wówczas ZSRR) i dlatego, po wielu latach kontrowersji, w 1992 roku IUPAC-IUPSP Transfermium Working Group (TWG) przyznała pierwszeństwo w odkryciu tego pierwiastka zespołowi rosyjskiemu. Izotop 254102No o okresie półtrwania (50 ± 10) s został wówczas otrzymany w dwu niezależnych reakcjach[2]:

24395Am + 157N → 254102No + 4n
23892U + 2210Ne → 254102No + 6n

Możliwe jednak, że pierwiastek otrzymano po raz pierwszy w 1958 pod kierunkiem Alberta Ghiorso w Berkeley w Kalifornii[3].

Eksperyment polegał na bombardowaniu izotopu 246Cm jądrami (jonami) węgla 12C:

24696Cm + 126C → 254102No + 4n

Jednak z powodu niepewności wyrażonej przez autorów publikacji[3] oraz znacznej rozbieżności wyznaczonego rok później przez ten sam zespół czasu połowicznego rozpadu izotopu 254102No (3 s) od wyników późniejszych badań, raport ten nie został uznany za wystarczająco wiarygodny dla przyznania pierwszeństwa w odkryciu[2].

Uwagi

  1. ↑ Wartość w nawiasach klamrowych jest liczbą masową najtrwalszego izotopu tego pierwiastka, z uwagi na to, że nie posiada on trwałych izotopów, a tym samym niemożliwe jest wyznaczenie dla niego standardowej względnej masy atomowej. Bezwzględna masa atomowa tego izotopu wynosi: 259,10100 u (259
    No    ) (patrz: publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Thomas Prohaska i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.)).

Przypisy

  1. ↑ ThomasT. Prohaska ThomasT. i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603  (ang.).
  2. ↑ a b R.C.R.C. Barber R.C.R.C. i inni, Discovery of the transfermium elements. Part II: Introduction to discovery profiles. Part III: Discovery profiles of the transfermium elements, „Pure and Applied Chemistry”, 8, 65, 1993, s. 1757, DOI: 10.1351/pac199365081757 .
  3. ↑ a b A. Ghiorso, T. Sikkeland, J. R. Walton. Element No. 102. „Physical Review Letters”. 1. 1. s. 18-21. DOI: 10.1103/PhysRevLett.1.18. 
p • d • e
Układ okresowy pierwiastków
1 2   3[i] 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
1 H   He
2 Li Be   B C N O F Ne
3 Na Mg   Al Si P S Cl Ar
4 K Ca   Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 Rb Sr   Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 Cs Ba   La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 Fr Ra   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
8 Uue Ubn ✱  
  ✱ Ubu Ubb Ubt Ubq Ubp Ubh Ubs ...[ii]  
Metale alkaliczne Metale ziem
alkalicznych 		Lantanowce Aktynowce Metale przejściowe Metale Półmetale Niemetale Halogeny Gazy szlachetne Właściwości
nieznane
  1. ↑ Alternatywnie do skandowców zalicza się często nie lutet i lorens, lecz lantan, aktyn oraz hipotetyczny unbiun.
  2. ↑ Budowa 8. okresu jest przedmiotem badań teoretycznych i dokładne umiejscowienie pierwiastków tego okresu w ramach układu okresowego jest niepewne.
Encyklopedia internetowa: